Praktycznie każdy już wie, że w obrocie finansowym istnieje „coś”, co zwane jest powszechnie kryptowalutą. Przez ostatnie lata rozwój tej formy rozliczania oraz inwestowania stał się tak popularny, że realne stały się kwestie bezpieczeństwa użytkowników takich transakcji.

Podstawowe pytanie, jakie zadawali sobie użytkownicy, to czy prawo i instytucje je stosujące nadążają za rewolucją cyfrową rynku finansowego. Parę lat wstecz, faktycznie był to ogromny problem. Brak jasnych regulacji prawnych był zapewne efektem małego zainteresowania społeczeństwa tematyką kryptowalut. Dzisiaj jest inaczej. Jedni traktują walutę wirtualną, jako sposób inwestowania swojego majątku, a jeszcze inni jako szybszy i bardziej anonimowy sposób rozliczania. Każdy jednak może stać się częścią czynów o charakterze przestępczym. Nawet, jeśli sam działa nieświadomie i w dobrej wierze.

Od dnia 13 lipca 2018r. obowiązywać będzie w Polsce Ustawa z dnia 01 marca 2018r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz.U.2018.723 z dnia 12 kwietnia 2018r.). Wejście w życie tej ustawy uporządkuje bardzo wiele kwestii, jak choćby zdefiniowanie walut wirtualnych, określenie precyzyjnych przesłanek pozwalających ocenić czy dana transakcja jest podejrzana oraz urealnienie procedury zapewniającej bezpieczeństwo finansowe konsumentów oraz przedsiębiorców.

Niestety świadomość prawna użytkowników walut wirtualnych jest bardzo mała. Często swego rodzaju blokadę wiedzy stanowią podmioty, które na walutach wirtualnych chcą zarobić duże pieniądze nie bacząc na interes mniejszych użytkowników. Moje doświadczenie zawodowe podpowiada mi, że swoją cegiełkę w blokowaniu większej świadomości prawnej mają również różnej maści prawnicy (nie koniecznie adwokaci, czy radcowie prawni), którzy w ramach własnych interesów starają się utrzymywać użytkowników transakcji walutami wirtualnymi w zacofaniu prawnym.

Większość użytkowników walut wirtualnych uważa, że ich jedyne problemy to rozliczenie się z podatku od transakcji walutą wirtualną oraz sam kurs owej waluty. Mało kto rozumie, że poprzez swój unikatowy charakter (anonimowość, trudność ustalenia całkowitego łańcuszka transakcji) waluty wirtualne stały się dzisiaj jedną z przestrzeni, która najczęściej staje się polem działania przestępców.

Od pewnego czasu w kancelarii prowadzę kilka spraw, w których schemat działania był podobny, a przestępstwa były dokonywane za pomocą walut wirtualnych.

Przykładowo: Podmiot X reklamuje się, jako właściciel sklepu ze sprzętem elektronicznym. Dane rejestrowe się zgadzają. Następnie X zawierał przez Internet umowę zlecenia z podmiotem Y, na podstawie, której Y miał sprzedawać towar należący do X przez portal aukcyjny. Y miał swoje konto na owym portalu. X wskazywał mu jaki towar ma i za ile chce go sprzedać. Y publikował aukcję i sprzedał towar Z, który zapłacił stosowną cenę. Pieniądze trafiły do Y, który zatrzymywał swoją część i resztę przelewał do X, a dokładnie na wskazany przez niego portfel waluty wirtualnej. X miał wysłać towar do Z. Transakcji było dużo, a do każdej był oddzielny portfel waluty wirtualnej. W pewnym momencie do Y odzywał się kupujący Z (i inni kupujący), że nie otrzymał kupionego towaru. Y próbował się kontaktować z X, ale ten już był nieosiągalny. Y zmuszony był do zwracania pieniędzy kupującym (jeśli miał takie fundusze), a sam został ze sporym debetem. Portfele, na które Y wpłacał pieniądze były puste. Oczywiście portfele były poniżej kwoty nakazującej rejestrację danych osobowych właściciela, zatem po X nie ma śladu. W ten sposób Y stał się częścią procederu prania pieniędzy, mimo, że zapewne nie brał tego nawet pod uwagę.

Innym przykładem są kantory pozwalające wymieniać waluty wirtualne, które wykonują swoje działania bardzo często w sposób sprzeczny z przepisami prawa, np. ustawą o usługach płatniczych. X kupuje daną walutę wirtualną i wpłaca pieniądze na rachunek bankowy wskazany przez kantor. Zwrotnie nie otrzymuje zamówionej waluty wirtualnej. W trakcie działań policyjnych okazuje się, że właściciel kantoru jest Z, a właścicielem rachunku Y, których nie łączy nawet umowa. Z i Y często mają siedziby w rajach podatkowych, co poważnie utrudnia lub nawet uniemożliwia odzyskanie pieniędzy i wymierzenie sprawiedliwości.

W razie pytań z zakresu prawnego obrotu walutami wirtualnymi zapraszam do kontaktu ze mną. Wszelkie dane kontaktowe znajdują się w zakładce „kontakt”.

adw. Pawel Marchewka

Adwokat, członek Izby Adwokackiej we Wrocławiu.
Uznany specjalista w zakresie ochrony praw dłużników, prawa upadłościowego oraz restrukturyzacyjnego. Twórca autorskiego systemu oddłużeniowego oraz zabezpieczenia majątku dłużników.
Znany z niezłomnych postaw jako adwokat karny.
Właściciel kancelarii Adwokackiej Paweł Marchewka.